De hybride pensioenovereenkomst/streefregeling is een pensioenregeling die recht geeft op een beoogd pensioen. Er wordt beoogd, gestreefd. Deze pensioenovereenkomst kwam onder de Pensioen en Spaarfondsenwet vooral bij verzekeraars voor. De zogenaamde kapitaalsverzekering met pensioenclausule. De huidige Pensioenwet kent drie karakters; een kapitaal-, uitkerings- en premieovereenkomst. Een kapitaalovereenkomst beoogt volgens de huidige Pensioenwet geen pensioen, maar garandeert een kapitaal. De streefregeling kan daardoor geen kapitaalovereenkomst zijn. Dus blijft de premie- of uitkeringsovereenkomst over. Welke van de twee? Een kwestie van uitleg. Hoe wordt de pensioenovereenkomst geïnterpreteerd? Een kant en klaar antwoord bestaat niet. In de literatuur presenteert Wim Thijssen een aantal handvatten:

“Indien de financieringseisen gesteld in de PSW-1987 en/of de PSW-2000 in een pensioenovereenkomst zijn verwerkt, geldt de pensioenovereenkomst in mijn visie zonder meer als uitkeringsovereenkomst. Immers: voor premieovereenkomsten gelden de financieringseisen niet. Indien zou zijn beoogd een premieovereenkomst aan te gaan, zou de regeling omtrent financiering van pensioenaanspraken volgens de PSW-1987 en/of de PSW-2000 niet behoren te zijn opgenomen”; en

“Dit uitlegvraagstuk zal met name spelen bij pensioenovereenkomsten aangegaan vóór 2007, de datum van invoering van de Pensioenwet en het gesloten systeem van pensioenovereenkomsten. Indien de PSW-1987 wel, maar de PSW-2000 niet in een pensioenovereenkomst is geïmplementeerd, geldt een pensioenovereenkomst mijns inziens als uitkeringsovereenkomst omdat premieovereenkomsten uitdrukkelijk waren uitgezonderd voor toepassing van de PSW-1987.”

Daarnaast is er inmiddels de nodige jurisprudentie. In een recente uitspraak stelt het hof:
“Het hof begrijpt de standpunten van partijen aldus dat deze streefregeling volgens [geïntimeerde] is gebaseerd op een kapitaal, benodigd voor aankoop van een eindloonpensioen en volgens [appellante] op een kapitaal, benodigd voor een middelloonpensioen. Om te kunnen beoordelen welk van beide standpunten juist is, moet worden vastgesteld wat partijen daaromtrent over en weer al dan niet hebben verklaard en met name om wat [geïntimeerde] onder de toen geldende omstandigheden – waaronder de kennis die [geïntimeerde] toen bezat – heeft kunnen en mogen begrijpen. Voorts kan het van belang zijn om vast te stellen welk product [verzekeraar 1] indertijd heeft aangeboden aan de rechtsvoorgangster van [appellante] . Mocht blijken dat [verzekeraar 1] enkel pensioenproducten op basis van een eindloonregeling aanbood, dan kan dat een indicatie vormen voor de inhoud van het aanbod van [appellante] aan [geïntimeerde] . In dit verband dient ook aandacht besteed te worden aan de vorm waarin de pensioentoezegging is gedaan (uit de offerte lijkt een kapitaalverzekering met een vastgesteld garantiekapitaal te volgen) en hetgeen [geïntimeerde] op grond daarvan redelijkerwijs had kunnen of moeten begrijpen.”

Het gaat om de gedane toezegging. De pensioenpolis hoort daarop aan te sluiten. De uitvoering blijkt regelmatig anders.

Redacteur: Dirk-Jan Plate

EENZIJDIGE VERHOGING VAN DE PENSIOENLEEFTIJD IS NIET TOEGESTAAN – OOK NIET NU DE VERHOGING VAN DE PENSIOENLEEFTIJD VERBAND HET MET VERHOGING VAN DE FISCALE PENSIOENRICHTLEEFTIJD – VOLGENS ART. 83 PENSIOENWET KAN RECHTHEBBENDE INDIVIDUEEL BEZWAAR MAKEN

De kantonrechter doet uitspraak over de vraag of een verhoging van de pensioenleeftijd zonder instemming van de deelnemer mogelijk is. Het ging in dit geding om verhoging van 65 naar 67 jaar in verband met aanpassing aan de fiscale pensioenrichtleeftijd.
In de brief van 17 januari 2013 had de staatssecretaris van SZW geïndiceerd dat een actuariële omrekeningen geen wijziging zou zijn en zonder instemming zou kunnen:

‘Bij het collectief actuarieel herrekenen van aanspraken naar een hogere pensioenrichtleeftijd wordt de omvang van de pensioenuitkering vanaf die nieuwe pensioenleeftijd hoger. Er is in zoverre derhalve geen sprake is van een aantasting van pensioenaanspraken. Het proces van waardeoverdracht en de instemming van individuele deelnemers, zoals dat geregeld is in de Pensioenwet, is dan ook niet aan de orde’.

Deze opvatting was in de literatuur bestreden, tenzij met behoud van het oorspronkelijke nominale pensioen vervroeging naar de oorspronkelijke datum mogelijk zou zijn (Asser/Lutjens 7-XI 2016/7930).

Het wetsvoorstel voor de wet waardeoverdracht klein pensioen voorziet er onder meer in dat verhoging van de pensioenleeftijd met toepassing van de waardeoverdracht van art. 83 Pensioenwet zonder bezwaarmogelijkheid mogelijk wordt (Kamerstukken II 2016/17, 34 765, nr. 2). Blijkbaar vindt de wetgever dat dit nodig is om waardeoverdracht naar een andere pensioenleeftijd zonder instemming mogelijk te maken.

Beslissing kantonrechter
Dit is ook wat de kantonrechter beslist met de volgende overwegingen:

Actuarieel bezien zal de waarde van de totale aanspraken dus wel gelijk zijn, maar de aanspraken op ouderdomspensioen worden in dat geval wel aangetast wanneer de ingangsdatum van het pensioen weer wordt vervroegd naar 65 jaar. Dat kan op grond van artikel 83 PW alleen als de deelnemer hier geen bezwaar tegen maakt. De kantonrechter komt dan ook tot het oordeel dat de vorderingen van [eisende partij 1] , [eisende partij 2] en [eisende partij 3] moeten worden toegewezen nu Pensioenfonds Sabic heeft gehandeld in strijd met artikel 83 PW.
De kantonrechter vindt extra steun voor het oordeel dat het collectief actuarieel herrekenen van aanspraken naar een hogere pensioenrichtleeftijd in strijd is met artikel 83 PW in het feit dat de staatssecretaris op 29 augustus 2017 een wetsvoorstel (Kamerstukken II 2016/17, 34 765, nr. 2) heeft ingediend waarin wordt voorgesteld artikel 83 PW te wijzigen, in die zin dat het individuele bezwaarrecht komt te vervallen voor zover de collectieve wijziging van de pensioenovereenkomsten of beroepspensioenregeling inhoudt dat de pensioenaanspraken worden omgezet in pensioenaanspraken die zijn berekend op basis van een fiscale pensioenrichtleeftijd. Met andere woorden; ook de staatssecretaris heeft inmiddels onderkend dat op basis van de huidige wetgeving sprake is van waardeoverdracht in de zin van artikel 83 PW.

Conclusie
De uitspraak bevestigt dat onder het huidige recht een wijziging zonder instemming (niet bezwaar maken) niet mogelijk is. Onder het wetsvoorstel waardeoverdracht klein pensioen is dat anders, maar dat heeft geen invloed op wijzigingen van de pensioenleeftijd die daarvoor hebben plaatsgevonden.

Rechtbank Limburg 8 november 2017, ECLI:NL:RBLIM:2017:10722

—